جعبه لایتنر چیست ؟
يكى از روش هاى مؤثر براى يادگيرى و حفظ كردن مطالب ، استفاده از جعبه لايتنر است .در اينجا نحوه كار با اين جعبه را توضيح مى دهيم و اميدواريم شما با استفاده از اين ابزار ساده و سودمند، بر يادگيرى خود بيفزائيد و در زمان محدودتر باكيفيت بهتر مطالب بيشترى را به خاطر بسپاريد.
جعبه يادگيرى لايتنر:
اين وسيله كه توسط محقق اتريشى آقاى ‘سباستين لايتنر’ طراحى شده است . مطالب را از حافظه كوتاه مدت شما به حافظه بلند مدتتان منتقل می نمايد. اين گام به گونه اى انجام مى گيردكه شما احساس يك تفكر سخت يا تكرارهاى خسته كننده نخواهيد كرد انسان وقتى ازكارى لذت ببرد ديگر احتياجى نيست تا خود را مجبورکند به آن بپردازد بلكه خود به خود به طرف آن می رود.
اساس علمی:
اين وسيله بر اساس تجارب روانشناسى و تربيتى زير طراحى شده است .
ا) اگر انسان يك مطلب يا مفهوم را به خوبى فرا بگيرد بعد از يك روز تا يك هفته تقريبا45% آنرا فراموش می كند و بعد از يك ماه 80% آن فراموش مى شود به اين ترتيب فقط 20% وارد حافظه دراز مدت مى شود. جعبه لايتنر برنامه را به گونه اى تنظيم مى كند تا با بيشترين تكرار در قسمت خطرناك منحنى فراموشی، مطالب به حافظأ دراز مدت هدايت شود.
) آزمايش اسكينر: اين آزمايش مى گويد هركاه بلافاصله بعد از هر عملى پاداش دريافت شود، باعث تشديد آن عمل مى شود. وقتى دربازى موفقيتى به دست مى آورید پاداش می گيريد كه همان امتياز بيشتر است . اين امتياز بيشتر چون به شما رضايت می دهد تمايل پيدا مى كنيدكه كماكان با شدت بيشترى به بازى ادامه دهيد.
از اين خاصيت در جعبه يادگيرى “لايتنر” استفاده شده است ، يعنى شما هر بام كه چيزى را ياد مى گيريد به قسمت بعدى مى رويد امتياز مى گيريد و همين باعث مى شود دائما از آن با تمايل قلبى استفاده كنيد.
مزاياى اين وسيله :
ا) از تكرارهاى غير ضرورى جلوگيرى مى كند، به عبارتى ديگر شما براى آنكه مطلبى را از حافظه كوتاه مدت به بلند مدت منتقل كنيد نيازمند تكرارهاى مكررهستيد، اما وقتى يك صفحه را براى چندمين بام مطالعه می كنيد مطالبى را كه بلد هستيد مجددا مى خوانيد در صورتيكه ديگر لزومى به تكرار آن نيست و تكرار بى جهت آن باعث اتلاف وقت و انرژى، بى حوصلگى و در نتيجه دلزدكى شما مى شود اما جعبه لايتنر فقط مطالب چموش و رام نشدنى را شكاركرده و ما را وادار به تكرار آن مى كند.
2) اگر شما آنرا براى مدتى هم رها سازيد هيچ اختلالى دركار يادگيرى ايجاد نمى شود جز آنكه مجبور مى شويدكارت ها را بار ديگر مرور كنيد. البته توصيه ما اين است كه كار را به طور منظم ادامه دهيد.
3) باگرفتن امتياز و مشاهده پيوسته موفقيت ، يادگيرى براى شما از يك حالت خسته كننده به يك بازى لذت بخش و دل نشين تبديل مى شود.
چگونه از جعبه لايتنر استفاده كنيم ؟
جعبه لايتنر يك قوطى دربازاست كه ازپنج قسمت تشكيل مى شود.
عرض قسمت هاى مختلف به ترتيب یک ، دو ، چهار ، هشت و پانزده سانتی متراست . اين جعبه را مى توانيد خودتان با مقوا و مثلا از قوطی پودر لباس شویى،كفش و … درست كنيد، يا اينكه جعبه آماده را از بیرون خریداری کنید.
اين روش را مى توانيد براى يادگيرى لغات زبان انگليسى، فارسى، عربى و يا هر فرمول يا مطلب درسی فرارى كه مى خواهيد به خاطر بسپاريد به كارگيريد.
هر موضوع ياد گرفتنى را روى يك برگ كاغذ (فيش ) مى نويسيد. دقت كنيد كه روى هر فيشیک موضوع یادگرفتنی را بنويسيد.يعنى لغت را در یک روی کاغذ و جواب آن رادر روی دیگر برگه مى نويسيد. در روى يك برگه بیش از یک موضوع راننويسيد. مى توانيد در يك روى برگه مثلا سمت چپ يك موازنه شيمياى را بنويسيد و در پشت آن نتيجه و سمت راست موازنه رابنويسيد هم چنين مى توانيد براى فرمولهاى فيزيك يا رياضى يا مطالب درس زيست شناسی و به طوركلى براى هر يك از مطالب حفظ كردنى اين روa را به كارگيريد. البته تا به حال بيشترين استفاده از اين روش در مورد يادگيرى واژه هاى زبان بوده است .
مراحل كار:
ا.روز اول : تعدادى از برگه ها (فيش ها) را تكميل می كنيد و پس از اينكه هر دو روى برگه را يكى دوبار مرور كرديد برگه ها را در خانه اول جعبه قرار دهيد. مى توانيد هر روز، ده پانزده يا تعداد بيشترى برگه آماده نمائيد. شايد در بعضى روزها هم برگه اى تهيه نكنيد.
2. روز دوم : ابتدا برگه هاى راكه ديروز تهيه كرده بوديد از خانه اول برداريد. سوال ها را از روى برگه بخوانيد و سعى كنيد جواب ها را به خاطر بياوريد آنهایى راكه بلد نبوديد مجددا در خانه اول قرار دهيد وآنهاى راكه بلد بوديد به خانه دوم منتقل كنيد و پشت اين برگه ها يك كاغذ رنگى با ارتفاع بيشتر قرار دهيد.
در پايان ، برگه هایى راكه در روز دوم براى اولين بار تهيه كرده ايد در خانه اول قرار دهيد.
3.روز سوم : به برگه هاى خانه دوم دست نمی زنيد زيرا خانه دوم هنوز تكميل نشده است و ظرفيت دوگروه برگه را دارد. پس باز هم از برگه هاى خانه اول شروع مى كنيد و برگه هاى را كه جواب سوالاتشان را بلد هستيد به خانه دوم منتقل می كنيد و درپشت كاغذ رنگى قرار مى دهيد تا اين برگه ها با برگه هاى روز كذشته مخلوط نشود. برگه هاى كه پاسخشان را بلد نيستيد به همراه برگه هاى جديدى كه امروز تهيه كرده ايد در خانه اول قرار دهيد.
3.روز چهارم :
الف ) امروز ابتدا از خانه دوم شروع مى كنيد زيرا خانه دوم ظرفيت دوگروه بركه را دارد و ظرفيت آن روز قبل تكميل شده است . ولى فقط برگه هاى رديف جلوتر را برمى داريد. (يعنى برگه هايى كه جلوى كاغذ رنگى قرار دارند ) سؤالات روى اين برگه ها را مطالعه مى كنيد و اگر جواب درست داديد برگه ها را در داخل خانه سوم و در ابتداى آن قرار مى دهيد و پشت اين برگه ها يك كاغذ رنگى با ارتفاع بيشتر قرار مى دهيد تا فاصله گذارى مشخص شود ضمنا برگه هاى باقى مانده در خانه دوم را جلوتر مى بريد وكاغذ رنگى را در پشت اين برگه ها مى گذاريد.
ب ) سپس به خانه اول برگرديد و برگه هاى آ ن را برداريد و آنهايى را كه بلد هستيد در خانه دوم و پشت كاغذ رنگى قرار می دهید
ج ) برگه ها يى كه پاسخ آ نها را بلد نيستند و همچنين برگه هاى جد يد راكه تهيه كرده ا يد در خانه اول مى گذاريد.
5. خانه سوم براى چهارگروه برگه در نظر گرفته شده و بايد چهار روز صبر كنيد تا ا ين قسمت تكميل شود البته هر روز پس از ورود برگه ها از خانه دوم به خانه سوم پشت ا ين برگه ها يك كاغذ رنگى مى گذاريد تا قسمت سوم هم به تدريج و پس از چهار روز تكميل شود.
6. خانه چهارم جاى هشت گروه برگه را دارد و هشت روز پس از ورود اولين برگه ها پر خواهد شد. خانه پنجم جاى پانزده گروه برگه را دارد و پانزده روز پس از ورود اولين برگه ها به ا ين قسمت تكميل مى شود. يعنى اگر شما در كارتان وقفه اى نينداز يد 30روز طول خواهد كشيد تا هر 5 قسمت جعبه لايتنر تكميل شود. توجه داريد كه بين هر دو گروه برگه يک كاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار مى دهيد تا برگه هاى مربوط به روزهاى مختلف با يكد يگر مخلوط نشوند از روز سی و يكم به تدر يج برگه ها از داخل جعبه خارج مى شود و شما مى توانيد اين برگه ها را بايگانى نمائيد زيرا پس از 5 بار تكرار موفقيت آميز هر برگه در زمان های متفاوت مى توانيد مطمئن باشيدكه آ ن موضوع را براى هميشه فراگرفته ايد و هيچگاه آ نرا فراموش نخواهيدكرد.
نتيجه : به ا ين ترتيب شما با روشى كه شبيه بازى انفرادى است و در اوقات فراغت مى توانيد باكمتر ين ميزان اتلاف وقت آ نچه را كه يادگيرى اش برا يتان مشكل تر است بيشتر تكرار كنيد و زود تر و بهتر و براى هميشه به خاطر بسپار يد و آ نچه را كه زود تر ياد مى گير يد فقط با 5 بار تكرار براى هميشه فرا بگير يد.
تذكر: روش استفاده صحيح از جعبه لايتنر به همين ترتيبى است كه در ا ين نامه توضيح داد يم اميدوار يم شما نيز با به كارگيرى ا ين روش در حفظ كردن و به خاطر سپارى مطالب درسى موفق شو يد.
يك نكته مهم : در هر مرحله كه به سوال يك برگه نتوانستيد جواب دهيد با يد آ ن برگه را بهاولین خانه برگردانيد.
پاسخ به يك سؤال : يكى از داوطلبان كه با جديت از جعبه لايتنر استفاده مى كرد با نگرانى سؤالى را مطرح كرد، او پرسيد: مگر شما نگفته بوديد وقتى يك برگه را پس از پنج بار تكرار در جعبه لايتنر از جعبه بيرون گذاستيم آن موضوع براى هميشه در حافظه مان بايد ثبت شود. جواب دادم ، بله همينطور است . او ادامه داد ولى من برگه هايى راكه يك ماه پيش از جعبه بيرون گذاشته ام بار ديگر مطالعه كردم و متوجه شدم جواب آنها را فراموش كرده ام . مى دانيد مشكل اين داوطلب چه بود؟
او هرباركه جواب برگه اى را بلد نبود آن برگه را به خانه قبلى برمى گرداند در صورتيكه لازم بود آن برگه را به خانه اول برگرداند و مجددا تمام مسير را از اول طى كند. شما بايد بتوانيد يك برگه را بدون هيچگونه اشتباه در پنج بار تكرار در فواصل تعيين شده به درستى پاسخ دهيد، يعنى حتى يكبار هم اشتباه نكنيد و اگر اشتباه كرديد آن برگه را به اولين خانه برگردانید
یک تجربه : من خود از این جعبه به طور مداوم برای لغات زبان استفاده کردم ، باید بگویم 90% مطالب در ذهنم مانده ایت و فقط 10 % مطالب در ذهنم تثبیت نشده است . آن هم به خاطر این بود که در بعضی از روز ها از آن استفاده نکردم.
برای تهیه برگه مطالب می توانید یک برگه A4 را با تاکردن به 16 قسمت قسیم کرده و آن را با قیچی ببرید و یا اینکه آن را از بیرون خریداری نمایید.
منابع : برخی ازاین مطالب از “دفتر برنامه ریزی به روش قلم چی” و سایت بسیجی می باشد.
